ما به فلک بودهایم یار ملک بودهایم
خود ز فلک برتریم وز ملک افزونتریم ...
دنیای امروز جهانی است که رسانهها بیش از هر چیز دیگری به ذهنیتها و افکار مردم شکل میدهند و در چنین جهانی که رسانهها بهعنوان بازیگران اصلی نقش ایفا میکنند و بهعنوان ابزاری در اختیار همه مردم قرار گرفتهاند، سواد رسانه که آشنایی با رسانهها و نگاه انتقادی به آنهاست، اهمیت مضاعفی پیدا کرده است.رسانهای که با دانش رسانهای بیگانه شد، از سوی مخاطب آگاه و با سواد رسانهای بالا طرد میشود، بنابراین ارتقای سواد رسانهای روش کارآمدی در مواجهه با این دست رسانهها است.
وقتی دانش رسانهای در میان اصحاب رسانه افزایش یابد، تولیدات رسانهای با کیفیت از سوی آن رسانه نیز در اختیار مخاطب قرار میگیرد، و این مهم نیز به مخاطبان منتقل می شود.
سواد رسانه ای، توانایی دستیابی، تجزیه و تحلیل، نقد، ارزیابی و ایجاد ارتباط به گونه های مختلف است و به بیان دیگر، سواد رسانه ای به معنای فراگیری چگونگی تولید پیام با استفاده از رسانه است.
شاید دراین مقوله اصلی ترین مولفه رسیدن به این آرمان آن است که اطلاعات را به درستی و شفافیت باید برای مخاطبان منتشر کرد.
دوره کنونی توسعه کاشان،عصر پایان انواع تبلیغات برای جلب نظر و توجه مخاطب است و آغاز دوره ودنیای جدیدی است که باید اطلاعات را به درستی و شفافیت برای مخاطبان منتشر کرد.
رشد روزافزون ابزارهای ارتباطی و قابلیت های جدیدی که این ابزارها با خود همراه دارند ابعاد سواد رسانه ای را گسترده تر و در عین حال پیچیده تر کرده است، به نحوی که فردی را می توان در زمینه رسانه باسواد تلقی کرد که نسبت به همه این ابزارها و آشنایی با کاربردهای آن توانمندی و مهارت لازم را داشته باشد.
بدون تردید ابعاد سواد رسانه ای در چهار عنصر آگاهی، تجزیه و تحلیل، ارزیابی و تولید خلاصه می شود وضرورت دانستن این عناصر و مهارت ها در انجام فعالیت های رسانه ای و روابط عمومی همواره مورد تاکید است.
به قول استاد فقید زنده یاد میرزابابای مطهری نژاد* که چند روزی از فقدانش میگذرد :«تحولات حاصل از فناوریهای نوین و گسترش آن در همه بخشهای زندگی فردی و اجتماعی بشر، رفتن بهسوی روابط عمومی یکپارچه را ضروری کرده است.»
باید با گسترش سواد رسانه ای در جامعه به شکل تعاملی، رسانه ها را مدیریت کنیم چرا که سواد رسانه ای و تعامل با رسانه ها، لازمه مدیریت در جامعه شبکه ای است.
در کاشان درطول یک دهه گذشته شاهد توسعه فضای رسانه وعملکرد خبرنگاران واهالی رسانه درابعاد ذکر شده بوده وهستیم .به قولی هنوزمرددیم که توسعه مدیون رسانه است یا رسانه محصول توسعه؟ پورتال ها،وب سایت ها وکانالهای ارتباطی برای داشتن عملکرد حرفه ای و تخصصی به سمت خصوصی بودن حرکت کرده وتوسعه کاشان بیشترمدیون عملکرد ایشان بوده وهست.
دراین میان پورتال خبری کاشان که امروز یک دهه عملکرد رسانه ای خود را درقاب عملکرد دیده وجشن میگیرد، قطعا دراین زمینه تاثیرگذار بوده و درجریان شناسی فعالیت های رسانه ای درکاشان وتعادل فضای فکری واندیشه ای نقش به سزایی داشته واین،غیر قابل کتمان است.
به طورکلی، مجموعه رسانه ها - دربخش ها وموضوعات مختلف- درسطح شهرستان کاشان مشابه یک موجود زنده عمل می کنند که باید بین اندام های مختلف آن یک توازن منطقی حاکم باشد. علی رغم همه نقدها ،وجود پورتال خبری کاشان باعث تناسب فضای کلی رسانه ای درکاشان بوده وهست و می توان کاشان بدون پورتال خبری- تحلیلی کاشان ‹‹knp›› را به انسانی تشبیه کرد که یک دست یا پای کمتر یا نامتناسب دارد.
حال به بهانه آغاز یازدهمین سال فعالیت این پورتال خبری وارج داشت روز خبرنگار از میان هزاران نکته،یک نکته بیشتر از دیگر نکات حایز اهمیت است وآن اینکه،درطول یک دهه فعالیت بی وقفه مبتنی برآرمانها و نگرشهای ارزشی که مدیون تلاش های جناب آقای ملک آبادی بعنوان یک فعال فرهنگی،خبرنگار و ژورنالیست بدون ادعاست، وضعیت انتقال و تسهیم پیامهای این پورتال در کاشان و در یک نگاه کلانتر، فعالیتهای رسانهای و اطلاع رسانه ای در کاشان را بیتردید باید در ارتباط مستقیم با شرایط فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جامعه آماری کاشان تحلیل کرد.
در این میان، اخلاق حرفهای و میزان پایبندی اعضای هیات تحریریه و همکاران رسانهای ایشان به این نظام اخلاقی سوای اینکه آن را به عنوان یک دغدغه صنفی در نظر بگیریم، یک دغدغه اجتماعی محسوب شده؛ چرا که پشت کردن یا بی توجهی رسانه نگاران نسبت به این اصول، تنها شرافت حرفهای آنها را به خطر نمیاندازد بلکه کشتی اطلاع رسانی را از کانال دریایی در اقیانوس پهناور رسانه خارج کرده و اعتماد مخاطبان را به خدشه دار می کند و این حقیقتی قابل دفاع است و یک رویکرد آیرونی**.
در یک دهه فعالیت اخیر این شبکه خبری- تحلیل در کاشان و با رشد کمی رسانهها و به ویژه فعال تر شدن حوزه فعالیت شبکه های اجتماعی، سایتهای خبری و حتی کانال های خبری در سطح منطقه فرهنگی کاشان، منتقدان و تحلیلگران حوزه رسانه از اهمیت توجه به اخلاق حرفهای بسیار گفتهاند.
اگرچه بخشی از این انتقادات در ارتباط با رویکرد سیاسی برخی رسانهها و پوشش گزینشی و جهتدار اخبار در آنها مطرح شده اما سوی دیگر ماجرا نگرانیهایی است که در ارتباط با این آسیب نظام رسانهای دراین شهر است.
به واقع خوب است که روز خبرنگار امسال بهانه ای شود برای پاسخ به چند سوال مهم که چه عواملی موجب شده خبر و دیگر تولیدات رسانهای به یک کالا تبدیل شوند، مشکلات اقتصادی یا درآمد کم خبرنگاران و رسانه نگاران؟ یا ظهور خبرنگار یا رسانه نگار غیر حرفهای و جایگزین شدن آماتورها به جای حرفهایها؟
تلاشهای پورتال خبری- تحلیل کاشان،جناب ملک آبادی ارجمند و همکاران محترم شان را در طول یک دهه فعالیت رسانه ای، ارج مینهیم و برای ایشان در رسالتی که به عهده دارند نورورستگاری میطلبیم که در بزنگاه تاریکی بهترین امان است.
الذين يبلغون رسالات الله و يخشونه و لا يخشون اءحدا الا الله و كفى بالله حسيبا)احزاب،39)
جز این نگویم جانا، که رودکی گوید
"خدای چشم بد از ملک تو بگرداند"
حسین باغ شیخی
دانش آموخته دکتری مدیریت رسانه
-------------------------------------------------
*زنده یاد مطهری نژاد.رییس انجمن روابط عمومی ایران واستاد پیشکسوت عرصه ارتباطات.
**آیرونی یک نوع گفتمان است که ذهن مخاطب دوگانه فرض می شود، یک بخش آنان که آن چیز که باید بشنوند، میشنوند و درک نمیکنند، و بخش دیگر خوانندگانی که از هر دو سطح آگاه است و درک میکند