در ادامه مبحث تبعات داخلي اقدامات بن سلمان
وتحولات شتاب زده که به وقوع مي پيوندد.در اين گفار اجمالا چالش حال حاضر وآينده
که در صوت عدم شفافيت ابعاد درون وبرون
منطقه اي در سطح بين المللي نيز خواهد داشت.
قبل از شروع گفتارياد آوري يک نکته :
با توجه به روند سريع تحولات منطقه اي ترور
محمد بن سلمان توسط هوادان متعب بن عبدالله و تعليق استعفاي سعد حريري که عامل اصلي
نمايان تر شدن شکاف اختلافات شاهزادگان قدرت طلب ال سعود بود .از طرفي موفقيت هاي
محور مقاومت در مبارزه با تروريست با فرماندهي ايران اسلامي و تدبير مقام معظم
رهبري مشتي محکم بر دهان ياوه گوياني بود که مبتکر هلال شيعي و امپراطوري ايران
باستان بودند .با عث شد برگي ديگر در سياست
هاي ناکام محمد بن سلمان ثبت شود.
سيستم جانشيني ال سعود
دردهه هاي اخير قبل از به قدرت رسيدن سلمان بن
عبدالعزيز با ثبات ترين دوران عربستان با حاکميت ال سعود را شاهد بوديم .سيستم
سلطنت موورثي فرزندان عبدالعزيز يا به تعبير بهتر برادران به اين روش که وليعهد
برادر بزرگتر بعدي ميشد و بعد از فوت به قدرت مي رسيد .ناگفته نماند اين سيستم که
شوراي بيعت را هم در ساختار خود جهت بررسي صلاحيت و تعيين وليعهد داشت داراي
اشکالات بزگ و نامساواتي آشکار بود واين امر ناشي از دو سنت حاکم بر خاندان ال
سعود که طراحي شده توسط خاندان هاي قدرتمند براي حذف رقبا و رسيدن به قدرت در سريع
ترين زمان ممکن بود :
1- شرط سعودي بودن مطلق
2- برخورداي از جايگاه قدرتمند خاداني
البته مورد دوم
با عزل و يا حاشيه راندن عده اي از فزندان بن عبدالعزيز توسط خاندان سديري واعمال نفوذ در شوراي بيعت مي توان ملاک قرار
داد.
شروط مذکور باعث شد طلال بن عبدالعزيز که مادرش
لبناني بود و مقرن بن عبد العزيز از همسر يمني وبه تعبير رايج خاندان نژاد پرست
ال سعود از همسري کنيززاده بود از قدرت عزل و برکنار شوند .که به شدت بيانگر
تبعيض خانداني در سطوح بالا ي حاکميت ال سعود ميباشد که براي اقشار پايين تر الله
اعلم از ميزان تبعيض هاي اعمال شده که
شاهد و مصداق شيعيان قطيف عربستان مي باشند.
و با معيار دوم قدرت خانداني بسياي از فرزندان
بن عبدالعزيز به حاشيه رانده شده و منزوي شده که اينک نقش گوشت قرباني را براي
محمد بن سلمان در تحکيم شرايط سياسي داخلي
براي به قدرت رسيدن مي باشد.
سيستم سنتي سلطنتي برادران باز خورد مهم ديگري
نيز در پي داشت و آن تشکيل جنبش شاهزادگان
مستقل توسط طلال بن عبد العزيز ،بدر بن
عبدالعزيز ،مشاري بن عبدالعزيز ،فيصل بن عبدالعزيز و .. در خارج از عربستان سعودي
به علت مخالفت طلال با سياستهاي اجرايي ال سعود در سطح کلان بود.
ناگفته هاي سيستم برادري بسيار مي باشد. از طرفي
در اين برهه زماني شاهد گذار قدرت به نسلي ديگر از نوادگان بن
عبدالعزيز هستيم .از اين رزو بحث را به روي مرحله گذار تمرکز مي دهيم .
گذار حاکميتي
با وليعهدي محمد بن سلمان ودرصورت به قدرت رسيدن
که احتمال زياد وقوع آن نيز مي باشد شاهد
گذار حاکميت به نسلي ديگر از خاندان عبدالعزيز هستيم .در اين زمان شاهد بحران چالش جانشيني که قابليت تاثير گذاري
بر اين روزهاي حاکميت ال سعود و آينده را نيزدارا مي باشد .چراکه در صورت به قدرت
رسيدن محمد بن سلمان احتمالات زير در خصوص سيستم جانشيني مطرح ميباشد:
1-چرخش
قدرت بين نوادگان عبدالعزيز
2-چرخش
قدرت ميان فرزندان بن سلمان
3-انتقال
قدرت به خانواده محمد بن سلمان
4-تغيير
شيوه سنتي جانشيني
در اين موارد مذکور که در صورت به قدرت رسيدن
محمد بن سلمان مي باشد يک سياست مشترک واحد با توجه به شرايط منطقه اي و انزواي ال
سعود مي باشد الزامي به نظر مي رسد:
در اين مرحله گذارفارغ از هرگونه بحثي در خصوص
اينکه پادشاه بعدي کيست.سياستمداران و اتاق
فکرهاي دخيل در حاکميت ال سعود مي بايست ثبات نسبي و يک صدايي خاندان حاکم
را به داخل و بيرون مخابره کند تا بتوانند درآرامش نسبي اين مرحله حساس گذار حاکميتي
را مديريت کنند .بلکه بر عکس با توجه به مفتوح بودن چالش هاي منطقه اي و فرامنطقه
اي حکام ناپخته ال سعود با اقدامات شتاب زده چالش هاي ديگري را نيز بدان اضافه مي
کنند
1- باز بودن جنگ يمن و عدم موفقيت اهداف
اعلامي نابودي استعداد نظا مي نيروهاي متحد يمن
2- برهم زدن ثبات لبنان وبازداشت واعمال
زور در قبول استعفا و تعليق اين استعفا بعد از آزادي سعد حريري و بازگشت به لبنان
3- هدررفتن منابع مالي بسيار زياد در
حمايت از داعش ونابودي اين گروه توسط محور مقاومت
4- برخوردهاي قهر اميز با شاهزادگان که
مي تواند عامل مهمي در تشکيل واعلان تشکل هاي مخالف گسترده شود
5- از بين رفتن ثبات اقتصاد نفتي در
بورس جهاني و واگذاري سهام آرامکو
6- اعمال فشار و قدرت همچون لبنان بر
قطر و ناکامي در اجراي سياست ها
وبسياري از اقدامات ريز و درشت که مجال بيان در
اينجا نيست هيچگاه ثبات و آرامش نسبي را براي به قدرت رسيده محمد بن سلمان از درون
خاندان سلطني به جامعه و بيرون از عربستان را مخابره نمي کند.
بررسي اجمالي احتمالات چهار گانه
احتمال اول:
در خصوص احتمال اول وچرخش قدرت بين
شاهزادگان ذکور و کبير سن ،با در نظر
گرفتن بازداشت هاي اخير و برخورد هاي قهرآميز امري محال به نظرميرسد از طرفي وجود
طيف هاي مختلف درون خانداني از قبلي سنتي ،محافظه کار ،اصلاح طلب ،تندرو عملا اين
چرخش را با مشکلات جدي مواجه مي کند.
احتمال دوم:
باقي ماندن سلطنت در خانواده سلمان بن عبد العزيز وبرادران محمد بن سلمان مي تواند باعث اعتراضات
گسترده ديگر برادران خاندان هم طراز با سلمان را از نسل سديري ها مي باشدکه با توجه به بازداشت برادر سلمان در اين
روزها شاهد اختلافات عميق در بين برادران تني مي باشيم .از طرفي محمد بن نايف و
متعب بن عبدالله به علت دارابودن جايگاه در خارج واخل عربستان از رقيبان جدي اين شيوه
جانشني مي باشند.
احتمال سوم:
انتقال سلطنت به خانواده محد بن سلمان علاوه بر مخالفان سنتي ديگر اعضاي خانواده
سلمان را نيز شامل مي شود اگرچه با اقدامات اخير محمد سلمان اين گونه اعلام مي کند
که قصد دارد تحولي بزرگ را بوجودبياورد که قصد دارد درراه پدر بزگ و عموي خود فهد
بگذارد قانوني جديد در سلطنت را به همگان معرفي کند.
لازم به ذکراست اگر محمد بن سلمان خواهان اين
امتياز مي باشد عملا مي بايست خاندان
سلطنتي را با خود همراه ميساخت و اقدامات چالش برانگيز خود را بعد از به قدرت رسيدن
عملي مي کرد . و تنها يک گزينه و آن جنگ سخت
درون خانداني مي باشد که درغياب رسانه ها شاهد يک کودتا يا نابودي کودتا
هستيم که در روزهاي بعد بايد پاسخ خودرادريافت کنيم.
احتمال چهارم:
تغيير شيوه جانشيني گزينه اي عملي براي خروج از
بن بست تداوم سلطنت موروثي ميباشد البته اين شيوه الزاما مطالعات عميق اتاق فکرهاي
غربي عبري سعودي را مي طلبد چراکه قشرسنتي و شيوخ خانداني
به شدت با اين شيوه مخالفت مي کنند البته
مجريان اين شرايط حساس حساب ويژه روي نسل جوان و بانوان باز کرده اند تا
حمايت انها را دراجراي سيتسم خود داشته باشند . چراکه اقدامات وبرخورد هاي قهرآميز
محمد بن سلمان با تمام سطوح خاندان ال سعود که حد يقفي ندارد و السديري و الشريمي
و .. بقيه را دربرمي گيرد در کنار تحولات منطقه اي بيانگر آغاز تحول بنيادين در حاکميت نوين ال سعود و گذار به شرايط نو مي
باشيم
با توجه به گفتار فوق يک سوال که پادشاه آينده
عربستان کيست ؟يا با چه نوع سيستمي انتخاب خواهد شد چالش بزرگ در اين برهه زماني ميباشد
که در تحولات آتي منتظر پاسخ آن هستيم.
به فضل
الهي در صورت حيات مباحث بعد را ارايه خواهم نمود .