یک‌شنبه 21 آذر 1387 - 7 : 7

نویسنده : محمد ملک آبادی

کد خبر : 1238

11723 بازدید

  سالگرد

محمد هاشم تراب فرزند حسين تاجر كاشاني به سال 1252 ه.ش زاده شد و در دامن مادري به نام خورشيد پرورش يافت و از پرتومهرش بهره مند شد . وي تحصيل خود را در يكي از مكتب خانه هاي كاشان آغاز نمود . محمد هاشم در اين مكتب براي اولين بار شروع به سرودن شعركرد و ماجرا چنان بود كه معلم طفل بي گناهي را برفلك بسته و بي رحمانه مي زد . تراب از اين صحنه سخت متاثر مي شود و نخستين بيت از سروده هاي خود را به زبان مي آورد و از مكتب دار مي خواهد تا از اين عمل دست بردارد .
تراب با يافتن ذوق شاعرانه در خود به وادي شعر و ادب قدم نهاد و در خدمت شعرا و ادباي آن عهد كاشان كسب فيض مي كند و از جمله استادان وي در اين مرحله سيد منزوي است كه محمد هاشم از محضر اين شاعر بهره بسيار برد
محمد هاشم در سالهاي نوجواني بود كه پدرش را از دست داد و براي امرار معاش ، شغل دوزندگي را برگزيد ، خياط خانه تراب در بازارچه ملك بود كه با منزل مسكوني او در كوچه تبريزيها فاصله چنداني نداشت . وي سالها به اين شغل ادامه داد ولي در سنين بالا كه توان كاركردن ازاو سلب شده بود دست از حرفه برداشت و در خانه به كار شاعري و نقاشي مي پرداخت . تراب كه نقاش توانايي هم بود و در هنرش بيشتر به نقاشيهاي قهوه خانه اي و مجالس بزم و ميدان هاي رزم و از جمله صحنه هايي از واقعه كربلا توجه داشت .
افزون بر اين محمد هاشم از علم رمل آگاه بود و به ياري اين علم ، مطالبي براي سئوال كننده اظهار مي داشت كه موجب تعجب حاضران مي شد . وي همچنين با علوم غريبه و ادعيه و اوراد ، كارهايي انجام مي داد كه شگفتي همگان را بر مي انگيخت و كارهايش در اين مورد شهرتي داشت .  تراب شاعري پركار بود بطوريكه سروده هايش به صدهزار بيت مي رسيد ولي از آنجائيكه اهتمام چنداني به تدوين آثار خود نداشت مقداري از سروده هايش در دست اشخاص متفرق شده وبا از ميان رفته است . شاعر در منزلش در اتاقي كه در آن مي نشست صندوق بزرگي داشت كه مخزن اشعارش بود . بدين ترتيب كه سروده هاي خود را بر روي قطعات متفذقه كاغذي كه به دست مي آورد مي نوشت و در اين صندوق مي انداخت تا در سر فرصت آن را پاكنويس كند . بعد از مرگ او يكي از ادب دوستان كاشاني به نام رضا قوامي كه مقيم تهران بود اين اوراق پراكنده را بازنويسي كرد و از آن ديواني براي تراب فراهم گرديد .
گذشته از اين آثار ديگري از شاعر در زمان حياتش به طبع رسيده است مانند ليلي و مجنون با تصويرهايي به قلم شاعر و دو منتخب از اشعار او و از آثار چاپ نشده ديگر : مثنوي عاشقانه " داستان عشق شيرويه با سيمين دختر شاه منظر در حدود سه هزار بيت ، تراب در اشاره به شيرو و سيمين مي گويد :
 تراب از عشق شيرويت غرض چيست ؟/ كه كس را از تو دل آشفته تر نيست
اگر شيروبه سيمين بود مايل / به شيرو داد سيمين هم زكف دل
منم آن عاشق محروم افكار / كه بيزار است از من بي وفا يار
چون برخيزم زجا پيشش به خدمت / كند زان خدمتم هرجا مذمت
تراب در انواع شعر طبع آزمايي كرده قصايدش بيشتر در مدح چهارده معصوم (ع) و گاهي براي برخي از رجال و بزرگان كاشان است .
او عضو انجمن ادبي صبا بود و در اواخر عمر در تهيدستي مي زيست . با وجود اين مناعت طبع شگفت انگيزي داشت و دست نياز پيش كسي دراز نمي كرد و براي لقمه ناني به ستايش اين و آن نمي پرداخت تنها اندوخته وي به هنگام مرگ مختصروجهي بود كه در دفترچه پس انداز بانكي خود نهاده بود كه هزينه كفن و دفنش باشد .
تراب در طول زندگي مجرد زيست و تاهل اختيار نكرد و سرانجام در 21 آذر سال 1338 به سراي باقي شتافت و در مزار شيخان كاشان به خاك سپرده شد .
اهل دل راگرگذارافتد سرخاك تراب / بشنودبا گوش دل از تربتش غوغاي دوست
حسينعلي منشي اين قطعه را براي سنگ مزارش سروده است .
شمع جمع سخنوران هاشم / كه تخلص به شعر داشت تراب
آن كه در عين حاجت از همه خلق / بود او بي نياز در هرباب
آن كه پيوسته گوهر نظمش / هست رخشنده همچو در خوشاب
رفت از اين عاريت سرا بيرون / چشم پوشيد از اين جهان خراب
رفت و از بهر يادگارگذاشت / مرگ او داغ بر دل احباب
بود چون مادح پيمبر و آل / كردگارش دهد اجر و ثواب
گفت "منشي " مه سال تاريخش / هركه خواهد درآورد به حساب
سيصدو سي و هشت بعد از هزار/ ماه آذرتراب شد به تراب