کاشان به لحاظ اقلیمی از مناطق گرمسیر ایران است که دمای هوای آن در تابستان گاه به بیش از 40 درجه می رسد . روزهای گرم این شهرستان از نیمه بهار آغاز می شود و تا اوایل پاییز ادامه می یابد . تحمل گرمای این شهرستان برای مسافران آن طاقت فرساست به ویژه برای جوانان امروز کاشان که چندان اعتنایی به شیوه زندگی پیشینیان خود ندارند به گونه ای که تنها راه فرار از گرمای این شهر را به نصب کولرهای گازی مسرف می دانند ، غافل از این که مردم قدیم کاشان با راهها و روش هایی عبرت آموز در زندگی خود علاوه بر تحمل گرمای طاقت فرسای این منطقه ، به حفظ و سلامتی خود نیز کمک می کردند که از آن جمله می توان به ساخت بادگیرها و سرداب هایی اشاره کرد که هیچگاه کسی با خنکای آن مریض نمی شد .
یکی از میراث گذشتگان این شهر در این زمینه که خوشبختانه به یادگار مانده ، نوشیدنی های سالمی است که با شرایط اقليمي و محيطي اين منطقه تناسب دارد . تهیه شربت هایی با گلاب و عرقیات دست ساز کاشان نظیر بیدمشک و کاسنی از میراث ارزشمند پیشینیان این شهر است که علاوه بر رفع تشنگی ، برای سلامت جسم و روح بسیار مفید است .
در اين ميان تهیه شربت خاکشیر و شربت اسفرزه یا ترکیبی از این دو ، آن هم در تابستان و به ویژه در ماه مبارک رمضان از نوشیدنی های بسیار مفیدی است که مصرف آن از گذشته های دور تاکنون همچنان در بین خانواده های این شهر رایج است .
گرچه مصرف شربت خاکشیر امروزه در بیشتر شهرهای ایران رایج شده و آب میوه فروشی ها آن را به مشتریان خود عرضه می کنند اما شربت اسفرزه برای مردم خیلی از مناطق ایران شناخته شده نیست و مصرف آن بیشتر در شهرهای کویری و خشک متداول است ضمن آن که نوشیدن این دو شربت بدون دانستن خواص آن و بدون طعم گلاب کاشان لطفی ندارد .
اسفرزه و خاکشیر از دانه های گیاهی است که شربت آن از واجبات سفره افطار و سحری کاشانی هاست . در مورد معرفی این دو دانه گیاهی ، محل کاشت و برداشت و خواص فراوان آن مطالب مفصلی در صفحات اینترنتی وجود دارد اما آنچه که کدبانوهای کاشانی را برای تهیه این شربت درماه رمضان ترغیب می کند آثار و خواص این دو دانه گیاهی درسیستم گوارش روزه داران است .
اسفرزه ، دارای مقدار فراوانی لعاب است به طوری که با قرار گرفتن این دانه در آب ، پوسته خارجی آن پاره ، لعاب آن خارج و در حدود ۱۰ برابر حجم خودش متورم میشود . طبیعت اسفرزه سرد و تر است و کدبانوهای کاشانی پس از ریگ شور کردن آن ، مدتی آن را در آب نگه می دارند تا لعاب آن باز شود سپس آن را با آب و یخ فراوان و افزودن مقداری گلاب یا آب لیمو و مقداری شکر برای سفره سحر یا افطار آماده می کنند . نوشیدن شربت اسفرزه خواص زیادی دارد اما مصرف آن به علت لعابی که دارد آن هم پس از سحری ، باعث تسکین حرارت و تشنگی روز می شود .
اسفرزه همچنین ملین است و در ماه رمضان که خوردن سبزی ها و میوه ها کاهش می یابد در تسکین یبوست ناشی از آن ، موثر است . کاشانی ها معمولا اسفرزه را با خاکشیر و تخم شربتی مخلوط می کنند و با تهیه شربت آن غنای این نوشیدنی گوارا را افزایش می دهند .
خاکشیر نیز در ماه رمضان برای رفع عطش و گرمازدگی مفید است و علاوه بر این التهابات کلیه را کاهش می دهد . گرچه اسفرزه و خاکشیر امروزه بصورت پودر ، کپسول یا قرص های جویدنی با نام های علمی در داروخانه ها یافت می شود اما این کجا و آن شربت گوارا کجا . کاشانی ها پیشنهاد می کنند شربت خنک اسفرزه و خاکشیر را با آب فراوان ، شیرین کننده های طبیعی و گلاب میل کنید تا تشنگی تان برطرف شود . نوش جان
|