یک‌شنبه 20 آذر 1387 - 2 : 0

نویسنده : محمد ملک آبادی

کد خبر : 1237

12770 بازدید

  سالروز وفات مويد الاسلام روزنامه نگار كاشاني

جلال الدين الحسيني مويد الاسلام در روز شنبه 13 رجب 1280 هجري در كاشان محله كلهر از بطن خانم سلطان دخترآقا ميرمحمد علي شيخ الاسلام به دنيا آمد . پدر او مرحوم سيد محمدرضا مجتهد كاشاني است . خاندان وي پدر بر پدر اهل علم و اجتهادبوده اند . يرادر كوچك آقاي مويد ميرسيد حسن كاشاني مدير روزنامه يوميه "حبل المتين " در تهران و در مشروطيت ايران خدمات مهمي كرده است . برادر بزرگ آقاي مويد ، حاجي سيد محمد علي معروف به آقابزرگ بوده است . خواهر او فرخ سلطان كه قبل از عروسي فوت كرده است و ملك خانم كه در حيات مي باشد . همشيره زاده او آميرزاخليل الله اكنون مجتهد معمم كاشان است .
آقاي مويد تحصيلات ابتدايي يعني فارسي و مقدمات عربي را دركاشان نموده و پس از فوت پدر با برادربزرگ خود براي تكميل تحصيلات به اصفهان رفت . بدوا" در مدرسه حكيم خدمت حجت السلام مرحوم عبدالمعالي به تعليم سطوح پرداخت و سپس در مدرسه صدر در درس آخوند ملامحمد كاشي و ايت الله شريعت حاضر شد و پس از پنج سال توقف در اصفهان به كاشان بازگشت و از آنجا به تهران و خراسان مسافرت كرد . از خراسان به عراق رفت و در سامره خدمت آيت الله حاجي ميرزا محمد شيرازي به دروس خارج پرداخت .
درسال 1305 با اجازه مرحوم ميرزا به بندرعباس رفت و مدت چهار و پنج روز توقف خود در بندرعباس با سيد جمال الدين اسد آبادي بوده ، سيد جمال الدين اسدآبادي از بندر عباس روانه شيراز و اصفهان و تهران گرديد . آقاي مويد به همانات رفت آن ايام حكومت عمانات با سيد تركي پسر سيد سعيد بود . از ملاحظه وضع عمانات متاثر شده مكتوبي به ميرزا علي اصغرخان امين السلطان كه آن اوقات در دربار ناصرالدين شاه شخص اول بود فرستاد و توضيح داد كه هنوز امام مسقط كاملا تحت نفوذ انگلستان نيامده است اگر دولت ايران اندك توجهي نمايد ممكن است آب رفته به جوي بازآيد . اما به پيشنهاد وي ترتيب اثر داده نشده پس از يك سال و نيم توقف از عمانات و سياحت كامل آن نقاط آقاي مويد به جانب هندوستان حركت كرد و در سال 1308 قمري وارد بمبئي شد . علت آمدن به هند بيماري بود كه به واسطه هواي صفحات جنوب عارض اوشد و چون در بمبئي صحت كامل يافت به طرف مشرق هند حركت كرد و پس از سياحت مدرس ، رنگون ، سنگاپور ، پنانك وارد كلكته شد . از كلكته براي ديدن شهرهاي معروف شمال هند بازگشت  و براي ادامه تحصيل معاش شروع به تجارت كرد .
طلوع حبل المتين آن زمان يعني سال 1311 سيد جنالدين اسدآبادي در انگلستان و پرنس ملكم خان وزير مختار دولت عليه درلندن بوده در نتيجه مكاتبات متوالي بين سيد جماالدين  و پرنس ملكم و آقاي مويد چنين راي قائم  شده بود كه انقلاب فكري كه ايران احتياج شديد به آن داشت فقط بايستني در سايه جرايد توليد شود .
بدين طريق كه جرايد واحده را پيوسته تعقيب و افكار ايرانيان را مهياي انقلاب نمايند .  روزنامه قانون از لندن منتشر شد و حبل المتين در كلكته به تاريخ دهم جمادي الثانيه 1311 هجري چاپ و توزيع شد . حبل المتين در برقراركردن مشروطيت و تنوير افكار ايرانيان و برانداختن خاندان قاجارعضو مهم است . براي آشنا شدن علما و روحانيون تا ده سال متوالي هر هفته پنج هزار نمره حبل المتين مجانا" در ميان روحانيون منتشر مي شد . حبل المتين در ايران ، هند ، عراق ، مصرو تركيه و روسيه نماينده داشته است و در اوايل مشروطيت هرهفته قريب 35 هزار نمره چاپ مي شد و با وجود همه اينها همواره اداره حبل المتين زير بار قرض بوده است .
آقاي مويد در اين مدت تنها به انتشار نامه حبل المتين اكتفا ننموده است و در سال 1315 مجله هفتگي مفتاح الظفر را كه علمي و داراي چند مقاله سياسي نيز بود منتشركرد .
در سال 1316 (آزاد) را كه يك مجله هفتگي سياسي بودچاپ كرد و تا مدتي منتشر شد در همان سال روزنامه يوميه (كلكته) را به زبان اردو منتشر كرد براي اينكه مسلمانان هند را با خيالات خود آشنا سازد . در سال 1321 مجله هفتگي (ملك و ملت ) را به زبان انگليسي منتشر كرد . به واسطه انتشار اين دو مجله انگليسي و اردو، دانشمندان هند از سياست عالم اسلام مطلع مي شدند در سال 1913 ميلادي به مناسبت جنگ طرابلس غرب تا مدتي دو روزنامه به اسم حبل المتين به زبان اردو و زبان بنگالي اشاعه كرد و به همين وسيله متجاوز از 900 هزار روپيه اعانه براي صليب احمر ترك جمع آوري و به اسلامبول فرستاده است .
در سال 1915 ميلادي حبل المتين انگليسي هفتگي را چاپ و توزيع كرد و در ايام جنگ جهان گير اين جريده خدمت بزرگ به هندوستان كرد . تمام اين جرايد اساسا" به روي افكارآقاتي مويد اشاعه يافته و به سرمايه وي بوده است و همه نيز ادامه يافته اند تا اين كه حكومت آنها را موقوف كرده است .
آقاي مويد علاوه بر فقه و اصول ،‌حكمت و رياضيات نيز تحصيل كرده است . در تحرير سبك مخصوصي دارد استعارات و كنايات در نوشته هاي خود استعمال مي كند .
آقاي مويد عمرخود ا در سياست گذرانده و با ادبيات و شعر زياد مربوط نبوده است ولي برحسب اقتضاء ذوق به شعر دارد و در ايام جواني اشعاري گفته است كه اشعار ذيل نمونه آن است .
حضرت داود اي مفتاح هوش/ از مويد پند كن آ.يز گوش
در سياست اقتضاي وقت بين / مسلك پيغمبران را برگزين
آقاي مويد متوسط القامه ، داراي ريش كم و چهره نمكين مي باشد اين ايام به واسطه پيري و زحمت خيلي لاغر شده است چشمهاي او در ده سال قبل كور شده است و براي خواندن جرايد و نويساندن مقالات محتاج به معاونت ديگري مي باشد . وضع زندگي او بسيار ساده است لباسش هميشه سرمه اي رنگ ، خوراكش مختصر و بيشتر لبنيات است مدتي ترك گوشتخواري را كرده بود و بيشتر امراض خود را به روزه گرفتن دفع مي نمايد .
مويد بسيار شوخ و مزاح است . حتي در اين پيري در شوخي و كنايه گويي از جوانان عقب نمي ماند ، كم مي خندد از دروغ بسيار متنفر است .... آقاي مويد در كلكته مناهل شد داراي پنج دختر و يك پسر است ، دحتران او همه تحصيل كرده ... دختر دوم او خانم فرخ سلطان چند سال دبير ثاني حبل المتين بود ... پسر آقاي مويد سيد جمال ...مشغول تحصيل مي باشد  (سه شنبه بيست و نهم ماه جمادي الاخر سنه 1316 روزنامه ايران  )
 جناب آقا ميرزاسيد جلاالدين اديب كاشاني ، نگارنده و مدير روزنامه گرامي حبل المتين كه از خانواده علما اعلام و روزگاري است مشغول به خدمت دين و دولت اسلام است . حسب المناسبه از طرف دولت روز افزون به لقب شريف مويدالسلام ملقب شدند .
ظهر روز 19 آذر 1309 شمسي در حاليكه مويد الاسلام د ردفتر كارخود در شهر كلكته نشسته بود دچهار حمله قلبي شد و شب 24 آذربرابر با 24 رجب 1349 بعد از آنكه معالجات بزرگترين اطباي هندوستان سودي نبخشيد داعي حق را لبيك گفت و جان را به جان آفرين تسليم نمود .
پس از يكسال طبق وصيت آن مرحوم جسدش را به ايران حمل نموده و در مشهد مقدس ... در ايوان عباسي دفن كردند .